العقیدة الطحاویة (کتاب)العقيدة الطحاوية اثر ابوجعفر طحاوی (متوفی ۲۳۹ق)، این رساله به همراه دو رساله دیگر در مجموعه‌ای به نام متن العقيدة الطحاوية و يليه متن القيروانية و يليه العقيدة السفارينية (نظم الدرة المضية في عقد أهل الفرقة المرضية) به چاپ رسیده، نویسندگان این اثرها چیزهایی را که از نظر بزرگان آنان، به‌لحاظ زبانی باید به آنها اقرار کرد و به‌صورت قلبی باورشان داشت و با اعمال و جوارح انجامشان داد، بیان کرده‌اند. هر سه کتاب، مربوط به عقاید اهل سنت است. ۱ - ساختاراین رساله شامل یک مقدمه و بیان محتوای مطالب ضمن ۱۰۵ شماره است. ۲ - گزارش محتوامتن این رساله این‌گونه شروع می‌شود: «علامة حجةالاسلام ابوجعفر وراق طحاوی در مصر گفت: این اثر بیان عقیده اهل سنت و جماعت بر مذهب فقهای مسلمان: ابوحنیفه نعمان بن ثابت کوفی و ابویوسف یعقوب بن ابراهیم انصاری و ابوعبدالله محمد بن حسن شیبانی (رضوان‌الله‌عليهم‌أجمعين) و اعتقادات‌شان در اصول دین است». متن این اثر، به‌صورت نثر مسجع نوشته شده است. نویسنده در آن در قالب ۱۰۵ شماره به بیان عقاید اسلامی از نگاه افراد فوق‌الذکر پرداخته و متن را با دعا و درخواست ثبات قدم در ایمان به پایان برده است. وی در پایان از خداوند می‌خواهد که ما را از اهوای مختلف و آرای متفرقه و مذاهب ردیه‌ای مثل مشبهه و معتزله و جهمیه و جبریه و قدریه و دیگرانی که با جماعت اهل سنت و جماعت مخالفت کردند، درامان بدارد و از این فرقه‌ها برائت می‌جوید. طحاوی در قسمتی از متن درباره قرآن می‌نویسد: «و إن القرآن كلام الله، منه بدا بلا كيفية قولا و أنزله علی رسوله وحياً و صدقه المؤمنون علی ذلك حقا و أيقنوا أنه كلام الله تعالی بالحقيقة، ليس بمخلوق ككلام البرية؛ فمن سمعه فزعم أنه كلام البشر فقد كفر و قد ذمه الله و عابه و أوعده بسقر؛ حيث قال تعالی: سَأُصْلِيهِ سَقَرَ؛ فلما أوعد الله بسقر لمن قال إِنْ هَـذَا إِلَّا قَوْلُ الْبَشَرِ، علمنا و أيقنا أنه قول خالق البشر و لا يشبه قول البشر» (ما معتقدیم که قرآن سخن خداست که آن را بر پیامبرش فرستاده است و مؤمنان حقانیت آن را تصدیق کرده و یقین دارند که این سخن، در حقیقت سخن خداست و چون سخن بشر، مخلوق نیست. هرکه پندار مخلوق بودنش را داشته باشد، حتما کافر است و خدای متعال او را مذمت کرده و وعده جهنمش داده...). ۳ - وضعیت کتابفهرست مطالب هر سه رساله، در انتهای کتاب ذکر شده است. مطالب دو رساله اول، منثور و رساله سوم منظوم است. فقط رساله اول دارای پاورقی است و آن‌هم به‌جز ذکر موارد اختلاف نسخ در چند مورد، چیز دیگری ندارد. ۴ - پانویس۵ - منبعویکی نور، برگرفته از مقاله «العقیدة الطحاویة»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۸/۳. |